Üç Semavi Dini Sembolize Eden Şehir

Güneydoğunun şirin bir kenti olan Gaziantep, üç büyük dinin medeniyetini simgeleyen mümtaz şehirlerden biridir.

Merkezi yerleşimi olarak Fars-Roma ve Bizans arasında köprü vazifesi görmüş olup aynı zamanda üç büyük imparatorluğun arasında gidiş geliş yapan seyyahların, tüccarların ve hâsılı bütün yolcuların dinlenme tesisi vazifesini görmüştür. Onun için yemekleri, hanları ve hamamları çok meşhurdur.

       1)Milattan önce yaşamış peygamberler tarihinde özel bir yeri olan ve Musevi dinine peygamber olarak gönderilen, peygamber yetiştirmekle ve seyyah olmakla meşhur olan Hz. Yuşa[1] peygamber (a.s) bir yandan öğrenci yetiştirirken, Hz. Yunus (a.s) gibi bir yandan da dünyanın değişik memleketlerindeki insanlara Allah’ın dinini ulaştırmaya çalışmış ve o zaman Bizans olan bugünkü İstanbul’a gelirken Gaziantep’ten gelir geçermiş. Onun için makamı hem Gaziantep’te hem de İstanbul’da mevcuttur.

              Hz. Yuşa’nın asıl doğum ve ölüm yeri Mısır’dır. Hz. Yuşa (a.s)’in tarih kitaplarında Hz. Musa (a.s)’in yeğeni olduğu da söylenir.

       Hz Yuşa (a.s)’in Gaziantep’te bulunması Musevi dininin yani Yahudiliğin ilk din olarak kabullenildiğini gösterir. Onun için bugün yıkık dökük olan havraların[2] Gaziantep’teki eserleri ta o günlerin mirasıdır.

            2)Milattan sonra Hz. İsa’nın havarilerinden (öğrencilerinden) Johannes, Filistin’den Şam’a oradan da Gaziantep’e gelerek bugünkü Rum Kalesi’nde kalmıştır. Hıristiyanlığın ilk ortaya çıktığı zamanlarda Hz. İsa’nın havarilerinden Johannes o dönemin önemli merkezlerinden Fırat Nehri ile Merziman çayının kesiştiği noktada bulunan Rumkale’yi kendine üs seçmiş ve rivayete göre Yuhanna, incilini burada yazarak çoğaltmıştır. Johannes’in bu incili kalenin üzerinde bugün hala mevcudiyetini devam ettiren kuyunun girişindeki bir oda da muhafaza ettiği ifade edilmektedir. Aziz olarak tanınan, son patrik olan ve 1173 yılında ölen Aziz Nerses’in Rumkale’de adına yapılmış bir kilisesi ve mezarı bulunmaktadır.

  Gaziantep halkı İsa peygamberin Johannes adlı öğrencisine büyük teveccüh göstermiş ve bu sayede Hıristiyanlığı benimsemiştir.

Bugün halen Gaziantep şehrinin değişik yerlerin de bulunan kiliseler[3] ta o dönemden bugüne Hıristiyan inancının simgesini yansıtmaktadır.

Johannes sayesinde Gaziantep halkı hem yeni gelen bu dinden hem de Hz. İsa peygamberden haberdar olmuştur.

Şehir halkı bir yandan Hıristiyanlığı kabul ederken diğer yandan da Musevi olanlar kendi havralarında ibadetlerine devam etmekteydiler. Halk, iki dinide özümsemiş ve medenice hem havraya hem de kiliseye gitmek isteyenlere karışmamıştır.

       İki farklı dini bağrına basan şehir efendice birbirleriyle çatışmadan ve sürtüşmeden bu Musevi ve İsevi dinlerinin mirasını tahrip etmeksizin günümüze kadar taşıyabilmek centilmenliğini sergilemişlerdir. Bugün her ne kadar bu miraslara gereken değer verilmiyor olsa bile...

3) Son dinin son peygamberi Hz. Muhammed (a.s)’in vefatından sonra, yani hicretten sonra Efendimizin kayın babası ve sol kolu Hz. Ömer[4] (r.a) beraberindeki sahabe askerlerle Şam’dan Halep’e oradan da Gaziantep’e gelmiştir.

       İki dinin mensubu olan şehir halkı, son dinin on peygamberi Hz. Muhammed (s.a.s)’in elçisi olan Hz. Ömer (r.a)’in getirdiği dini benimsemiş ve burası çok önemlidir ki; hiç karşı koymaksızın Halife Ömer’i bağrına basıp hoş karşılamıştır.

       Şehir halkı daha sonra bugünkü Ömeriye Camii[5] nin bulunduğu yerde Hz. Ömer’e büyük bir çadır kurmuştur. Asker sahabeler şehirde kaldığı sürece en güzel şekilde özümsenmiş, önemsenmiş ve gelen son dini ve onun peygamberi Hz. Muhammed (s.a.s)’i inanarak kabul etmiştir.

       Hz. Ömer (r.a) şehrin fethini bitirdikten sonra ayrılırken, vefat eden sahabelerden Pir sefa hazretlerini Musevi dininin peygamberi olan Hz. Yuşa (a.s)’in defnetmiş ve “Ey Pir sefa seni aziz olan bir peygamberin makamının yanına gömüyorum. Umarım orada sana bir faydası olur” demiştir.

       Gaziantep Hz. Ömer gittikten sonra onun çadırının yerine bugünkü Ömeriye Camisi’ni inşa edip ve daha başka camilerde ilave ederek İslam dinine olan bağlılığını sembolize etmiştir.

       Şu anda bu şirin şehrin üç büyük dini simgeleyen hem havra hem kilise ve hem de camileri hala yıllara ve çağlara, aynı ülke ve şehirde yaşayıp ta farklı ırk, mezhep, meşrep ve dine mensup olup birbirlerine tahammül edemeyen insanlara meydan okuyorlar. Her ne kadar havra yıkık dökük ve her ne kadar kilise amacının dışında hizmet vermeye mecbur bırakılmış olsa bile…

       Üç büyük dinin ve üç medeniyetin simgesinin canlı tanığı olan bu şehir, garip ve kimsesiz bırakılmıştır.

      Eğer bu şehrin, medeniyeti tekrar iade edilmezse hem geçmiş ve hem gelecek tarih sahiplenenlere hesap soracaktır.

Salih ÖZBEY

18 Ocak 2010

ozbeysalih@gmail.com