Kur'an dan Feyz Alma Adabı
Kur’an-ı Kerim, âlemlerin Rabbi olan Allah’ın (c.c) kullarına en büyük bir armağanıdır. Kur’an, insanları doğru yola ulaştıran, hak ile batılı birbirinden ayıran; http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn1 - - [1] müminler için rahmet ve şifa olan; http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn2 - - [2] müminlerin öğüt ve nasihat almaları için indirilmiş bulunan; http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn3 - - - - -
Gerek tilavet edilen Kur’an’dan en iyi şekilde istifade edebilmek gerekse Kur’an’a karşı saygı ve hürmetin bir gereği olarak, Kur’an okuyan kimsenin dikkat etmesi gereken bir kısım edepler vardır. Şimdi sırasıyla bunları izah edelim:
a- Kur’an’a İçten Yöneliş
Kur’an bütünüyle insanların düşünüp ibret almalarını ve böylece sırat-ı müstakim üzere bir hayat yaşamalarını temin etmek için gönderilmiş hikmet dolu bir kitaptır. İnsanlığın dünya ve ahiret saadeti Kur’an’ı anlayıp hayatlarına hayat kılmalarına bağlıdır. Ne var ki bu Yüce Kitap’tan hakkıyla istifade edebilmek için gönüllerin Ona karşı açık durması şarttır.
b- Abdestli Olmak
Cenab-ı Hak, ayet-i kerimede “ لاَ يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ Ona tertemiz (abdestli) olanlardan başkası dokunamaz” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn7 - - [7] buyurmuştur. Bundan dolayı abdesti olmayan kimsenin ezberinden Kur’an okuması caiz olsa da ona dokunması caiz değildir. Abdestsiz Kur’an okumada kerahet olmasa da abdestli bulunmak müstehabtır.
Cünüp olan kişinin veya adetli kadının Kur’an’a dokunmaları caiz olmadığı gibi, onu ezberden okumaları da caiz değildir. Çünkü Peygamber Efendimiz (a.s): “لَا تَقْرَأْ الْحَائِضُ وَلَا الْجُنُبُ شَيْئًا مِنْ الْقُرْآنِ Ne hayızlı kadın ne de cünüp kimse Kur’an’dan hiçbir şey okuyamaz” buyurmuştur. http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn8 - - [8] Ancak bu durumdaki kimselerin Kur’an dinlemelerinde, Kur’an’a bakmalarında ve ayetlerin manalarını düşünmelerinde bir mahzur yoktur.
c- Misvak
Allah’ın kelamını temiz bir ağızla tilavet etmek için misvak veya diş fırçası kullanarak ağız temizliği yapılmalıdır. Hz. Ali Efendimiz (r.a) şöyle buyurmuştur: “إنَّ أفْوَاهَكُمْ طُرُقٌ لِلْقُرآنِ فَطَيِّبُوهَا بِالسِّوَاكِ Muhakkak ki ağızlarınız Kur’an’ın yollarıdır, onları misvakla temizleyin.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn9 - -
d- Edepli ve Vakarlı Olmak
Okunan kitap Allah’ın kelamı olduğu için, kıraat esnasında son derece saygılı, ağırbaşlı ve ciddi olmalıdır. Bunlar kalbe ait ameller olmakla birlikte, kişide bu vakar ve edebi temin edecek veya kalpde bulunan bu saygının tezahürü diyebileceğimiz bazı davranışlar vardır.
Nitekim Cenab-ı Hakk Yüce Kitab’ında: “الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ Onlar ki Allah’ı gâh ayakta divan durarak, gâh oturarak, gâh yanları üzere zikrederler…” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn10 - - [10] buyurmuştur. Hz. Aişe (r.anha) de şöyle demiştir: “ كَانَ النّبىُّ يَتَّكِئُ فِى حِجْرِى وَأنَا حَائِضٌ فَيَقْرأُ القُرآنَ Resûlüllah (s.a.s) ben hayızlı iken kucağıma yaslanır ve Kur’an okurdu.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn11 - - [11]
e- Kur’an Okunacak Yerin Önemi
Kur’an okunan mekân önemlidir. Nitekim mescidde okunan Kur’an mekânın şerefinden dolayı daha sevap olduğu gibi, hamam ve tuvalet gibi temiz olmayan yerlerde Kur’an okumak mekruhtur. Gafletin galebe çalabileceği endişesiyle yollarda Kur’an okunmasını da mekruh görenler vardır. Ruhsuz bir şekilde ve gaflet içinde Kur’an okumanın gafleti arttıracağına dair hassasiyet edalı beyanlarda bulunan âlimlerimiz de olmuştur. Dolayısıyla Rabbiyle baş başa kalabilmek için mümkün olduğu kadar sükûnetin hâkim olduğu yerlerde ve insanlardan tenha mekânlarda Kur’an okunmalıdır.
Diğer yandan kişinin uyanık ve dinç bulunduğu bir zamanda Kur’an okuması da önemlidir. Peygamber Efendimiz (a.s): “Sizden biri geceleyin kalkınca Kur'ân diline dolaşıp ne dediğini anlamamaya başlayınca hemen yatsın” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn12 - -
f- Euzü Besmele Çekmek
Kıraate başlamadan önce istiaze okunmalıdır. Kur’an-ı Kerim’de: “فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ Şimdi, Kur’ân okuyacağın zaman, o kovulmuş şeytandan Allah’a sığın” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn13 - - buyrulmak suretiyle kıraatten önce istiaze emredilmiş olsa da, bunun hükmü hakkında ihtilaf edilmiştir. İmam-ı Sevri ve Atâ gibi bazı fukaha istiaze okumayı vacip görseler de cumhur-u fukahaya göre bunun hükmü müstehabtır.
Seleften bazıları istiazeden sonra “رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونِ Ya Rabbî! Şeytanların vesveselerinden, onların yanımda bulunmalarından Sana sığınırım!” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn14 - - ayetiyle, Nas suresini okumayı güzel görmüşlerdir.
g- Tecvid Kaidelerine Uygun Okunmak
Tertil, Kur’an’ı teenni ile acele etmeden yavaş yavaş ve tane tane okumak, harf ve harekeleri açık seçik bir şekilde çıkarmaktır. Elmalılı da Kur’an’ın tertil ile okunması hakkında şöyle demiştir: “Kur’an’ın tertîli, onun her harfinin, edasının, nazmının, manasının hakkını doyura doyura vererek okunmasıdır.” Böyle bir okuyuşta harfler tam mahreçlerinden çıkarılır, harflerin kalınlık, incelik, yumuşaklık veya kalkale gibi özelliklerine dikkat edilir, uzatma, kısaltma ve tutmalar yerli yerince eda edilir. Kur’an’ı tertil üzere okumak için tecvid kaideleri iyi bilinmelidir. Çünkü tecvid ilmi, harflerin mahrec ve sıfatlarına uymak suretiyle, Kur’an-ı Kerim’i hatasız okumayı öğreten bir ilimdir.
Kur’an tilavetinin asıl maksadı, ayetlerden Cenab-ı Hakk’ın muradını anlamaya çalışmak olsa da öncelikle yapılması gereken Kur’an’ı kural ve kaidelerine uygun olarak ve teenni ile okumaya çalışmaktır. Çünkü lafızlar, mana ve muhtevanın kalıplarıdır. Diğer yandan tilavet edilen Kitab’ın Allah kelamı olduğu ve onun da en güzel surette okunması gerektiği unutulmamalıdır. Aslında Kur’an’ın mana derinliklerine nüfuz edebilmek de bir yönüyle Kur’an’ın tertil üzere okunmasına bağlıdır. Allah Teala: “ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلاً Kur’ân’ı tertîl ile, düşünerek oku”, http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn15 - - başka bir ayet-i kerimede de: كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلاً Biz onu senin kalbine iyice yerleştirmek için böyle yaptık (parça parça indirdik) ve onu tane tane (ayırarak) okuduk” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn16 - -
h- Kur’an’ı Sesli Okumak
Kur’an’ın sesli veya sessiz okunabileceğine dair rivayetler vardır. Nitekim Abdullah b. Ebî Kays Hz. Aişe Validemiz’e Allah Resûlü’nün Kur’an’ı sesli mi yoksa sessiz mi okuduğunu sormuş, Hz. Aişe de (r.anha): “Her iki şekilde de okurdu: Bazen gizli, bazen sesli” şeklinde cevap vermiştir. Soru soran sahabi bu cevap üzerine: “Bu işte genişlik yaratan Allah’a hamdolsun” demiştir. http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn17 - - [17]
Cenâb-ı Hak Kur’ân-ı Kerim’de: “ وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا Namazında sesini pek yükseltme, ama iyice de kısma, ikisinin arası bir yol tut” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn18 - - buyurarak Kur’an tilavetinde orta yolu tutmamızı istemiştir. Peygamber Efendimiz de (a.s) mescitte itikafa girdiği esnada cemaatin sesli olarak Kur’an okuduklarını işittiğinde perdeyi aralayıp onlara şöyle demiştir: “Bilin ki, herkes Rabbine hususi şekilde münacatta bulunuyor, birbirinizi (seslerinizle) rahatsız etmeyin. Biriniz okurken diğerinin kıraatini bastırmasın.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn19 - - [19] Buna göre Kur’an okuyan kişi öncelikle sesini aşırı yükseltmek suretiyle başkalarına rahatsızlık vermemeye dikkat edecektir.
ı- Hoş Bir Sada İle Okunmalıdır
Kur’an okuyan kimsenin dikkat etmesi gereken bir diğer husus da Kur’an’ı mümkün olduğunca güzel bir sesle okumaya gayret etmesidir. Bir hadis-i şeriflerinde: “زَيِّنُوا الْقُرآنَ بِأصْوَاتِكُمْ Kur’an okumayı sesinizle güzelleştirin” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn20 - - buyuran Allah Resûlü, başka bir hadislerinde de şöyle beyanda bulunmuştur: “Allah (c.c.) güzel sesli bir Peygamberin sesini güzelleştirerek okuduğu Kur’an’ı dinlediği kadar hiçbir şeyi dinlemedi.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn21 - - [21] Efendimiz’in ve ashab-ı kiramın Kur’an’ı güzel bir nağmeyle okuduklarına dair hadis kitaplarında birçok rivayet vardır.
j- Göz Yaşlarıyla Okumak
Kur’an okuyan kimsenin ağlaması müstehabtır. Kur’an-ı Kerim’de kendilerine ilim verilen kimselerin Allah’ın ayetlerini okudukları esnadaki halleri şu sözlerle anlatılır: “ وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا Ağlayarak yüzüstü secdeye kapanırlar. İşte Kur’ân, onların saygısını böyle artırır.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn22 - - Peygamber Efendimiz de (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz bu Kur’an, hüzünle inmiştir. Artık onu okuduğunuz zaman ağlayınız. Ağlayamazsanız kendinizi ağlamaya zorlayınız.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn23 - - -
Allah Resûlü (a.s) “Ben Kur’an’ı başkasından dinlemeyi severim” diyerek Abdullah b. Mes’ud’dan (r.a) kendisi için Kur’an okumasını istemiştir. İbni Mes’ud Nisa Suresi’nin 41. ayetine geldiğinde Efendimiz (a.s) ona yeter demiştir. Bunun üzerine İbni Mes’ud dönüp Allah Resülü’ne baktığında iki gözünden de yaşlar aktığını görmüştür. http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn25 - - [25] Salih el-Merrî rüyasında Peygamber Efendimiz’in (s.a.s) yanında Kur’an okuduğunu, Efendimiz (a.s)’in de kendisine; “Salih, Kur’an’ı kıraat etmen güzel ama bunun ağlaması nerede!” dediğini rivayet etmiştir. Esma (r.a), selefin Kur’an okumasını şu sözleriyle anlatmıştır: “Seleften hiç kimse Kur’an-ı Kerim’in tilâveti sırasında bayılıp düşmezdi. Onlar ağlarlar ve ürperirlerdi. Sonra bedenleri ve kalpleri zikrullah için yumuşardı.” http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/forum/RTE_textarea.asp?mode=editTopic&POID=1644&ID=615#_edn26 - - [26] İmam-ı Nevevi de seleften bazı kimselerin Kur’an okurken bayıldıklarını bazılarının ise vefat ettiklerini ifade etmiştir.
|