İSRAF VE CİMRİLİK

Muhterem Müslümanlar! Müslüman; hayatının her yönüyle dengeli ve tutarlı olan insandır. Yüce Allah Bakara Suresinin 143. ayetinde: "Böylece, sizler insanlara birer şahit (ve örnek) olasınız ve Peygamber de size bir şahit (ve örnek) olsun diye sizi orta bir ümmet yaptık..." buyurarak bu gerçeği ortaya koymaktadır. Bu itibarla Müslüman, hayatının her alanında olduğu gibi sosyal ve ekonomik alanlarda da dengeli, ölçülü ve tutarlı olmak durumundadır. Dolayısıyla ekonomik değerlerin tüketilmesi ve kullanılmasında ölçüsüz ve dengesiz davranmak İslam ile bağdaşmayan bir tutumdur. İşte israf ve cimrilik, bu tür olumsuz davranışların önde gelen örneklerindendir. Aziz müslümanlar! İsraf; gereksiz yere harcama yapmak; cimrilik ise imkan olduğu halde gerekli harcamayı yapmamak demektir. İsraf, ruh bilimcilerince kişiye hakim olan aşağılık duygusunun ve kişilik zaafının bir sonucu olarak gösterilmektedir. Bu durumda olan kişi kendini ve çevresindekileri güçlü olduğuna inandırmaya çalışır. Cimri insan ise kendine ve diğer insanlara güvenmez. Güven kaynağı olarak sadece parayı ve maddeyi görür. Ne kadar çok parası olursa o kadar güvenlikte olacağını zanneder. Bu ruh hali, Allah'a güven duygusunu zedeleyeceği için, iman açısından da tehlikelidir. Böyle insanlar, genelde rızık verenin yüce Allah olduğu gerçeğini göz ardı ederler. Zümer Suresinin 52. ayetinde; "Bilmediler mi ki, Allah rızkı dilediğine bol bol verir ve (dilediğine) kısar. Şüphesiz bunda iman eden bir toplum için elbette ibretler vardır" buyurularak, rızkın bir yönüyle ilahi takdir olduğu vurgulanmaktadır. Diğer yandan İsrâ Suresinin 29. ayetinde; "Eli sıkı olma, büsbütün eli açık da olma. Sonra kınanır ve çaresiz kalırsın" buyurularak israf ve cimriliğin maddi ve manevi zararlarına işaret edilmektedir. "?Yiyin için fakat israf etmeyin. Çünkü Allah, israf edenleri sevmez" (A'raf, 7/31) anlamındaki ayeti, cimrilikle israf arasındaki orta yola girmeye, yani dengeli olmaya çağırmaktadır. Aziz Mü'minler! Harcamalarda dengeli olmanın ölçüsü meşru ihtiyaçlardır. Zamana, mekana ve kişinin durumuna göre değişiklik arz eden ihtiyaç ölçüleri iyi belirlenmelidir. Ekonomik değerleri israf etmek, hem onları yerinde harcamamak, gerektiğinden çok harcamak hem de Allah'ın uygun görmediği yerlere harcamaktır. İhtiyacı gidermeyen, yararsız, boş yere ve gayri meşru harcamalar, nimetlerin ihtiyaç dışındaki alanlara aktarılması birer israftır. Mesela kişinin parasını, malını ve mülkünü kumar, içki, fuhuş gibi haram yerlere harcaması israf olduğu gibi, gıda maddelerinin çürütülmesi, ekmek, yemek, sebze ve meyvelerin çöpe atılması, giyilebilen eskimemiş giysilerin, kullanılabilen ev eşyasının atılıp yerine yenilerinin alınması, gereksiz yere elektrik sarfiyatı, suyun boş yere akıtılması, hatta gerektiğinden fazla yiyip içilmesi dahi israftır. İsraf, ekonomik dengeleri bozar, fert ve toplumları hüsrana götürür. İsrafı şiddetle yasaklayan Dinimiz cimriliği de yasaklamaktadır. Yüce Allah, "Allah'ın kendilerine lütfundan verdiği nimetlerde cimrilik edenler, bunun, kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Hayır! O kendileri için bir şerdir. Cimrilik ettikleri şey kıyamet gününde boyunlarına dolanacaktır?" (AI-i İmran, 3/180) Peygamberimiz (a.s.) ise; "Cimrilikten sakının, çünkü cimrilik sizden evvel gelip geçenleri helak etmiş, onları kan dökmeye, haramı helal görmeye yönlendirmiştir..." buyurmaktadır (Müslim, Birr, 56). Hutbemi, Furkân Suresinin 67. ayetinin meali ile tamamlamak istiyorum; "Rahmanın kulları, harcamalarında ne israf ne de cimrilik ederler. Onların harcamaları, bu ikisi arası dengeli bir harcamadır.